Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı Hüseyin Demirtaş, ihraç edilen bazı gıda ürünlerinin gümrük kapılarından yasaklı maddeler tespit edildiği için geri çevrilmesiyle ilgili “Bunların imha edildiğini görmedim. İç pazarda satılıyor.” dedi. Demirtaş, Tarım ve Orman Bakanlığına, denetim mekanizmalarının iyileştirilmesi, periyodik kontrollerin sıkılaştırılması ve eleman sayısının artırılması çağrısında bulundu.
İç pazar için tehlike
Avrupa Birliği’nin “Gıda ve Yem için Hızlı Uyarı” sistemi RASFF‘ın şubat 2024 verilerine göre Türkiye’den ihraç edilen mandalinadan kuru kayısıya, helvadan sumak tozuna kadar 34 üründe yüksek miktarda pestisit, salmonella, aflatoksin gibi sağlığa zararlı maddeler tespit edilmesi nedeniyle 34 üründen 18’i gümrük kapılarından iade edildi.
Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı Hüseyin Demirtaş, ANKA Haber Ajansının, iade edilen bu ürünlere nasıl işlem uygulandığı yönündeki sorularını yanıtladı.
Türkiye’nin ihraç ettiği gıda ürünlerinin yıllardır sınırlardan döndüğünü söyleyen Demirtaş, analizler sonucunda narenciye ürünlerinde pestisit kalıntısı, kuru kayısı, kuru incir ve baharatlarda ise aflatoksin saptandığını anlattı. Demirtaş, “Arap ülkeleri bile reddediyor. Onların yemediği, maalesef döndüğü zaman iç pazarlara sunuluyor.” dedi.
“ÜLKE OLARAK DIŞ PAZARI DA KAYBEDİYORUZ”
Hüseyin Demirtaş, şöyle devam etti:
“Ben bunların imha edildiğini hiçbir zaman görmedim, iç pazarda tüketildiğini düşünüyorum. Neden? Arz talep dengesine göre, sınırdan döndüğü zaman iç pazara verildiğinde fiyatlarda düşüş oluyor. Arz fazla olduğu zaman fiyat düşer, arz azaldığı zaman fiyat yükselir. Dolayısıyla sınırdan dönen bu ürünler iç pazarda, semt pazarı ve zincir marketlere kadar satışı yapılıyor. Bunu da halk tüketiyor.”
Geçmişte sınıra giden kamyonlardaki gıda ürünlerinden sadece bir koli veya kasadan numune alındığını, tüm ürünlerin kontrol edilmediğini anlatan Demirtaş, “Bu bir numune sağlamsa sınırdan geçirilirdi. Şimdi ülke olarak maalesef dış pazarı da kaybediyoruz. Tüm ürünlerden numune alınmaya başlandı. Örneğin Azerbaycan bu hassasiyeti koruduğu için gelen araçtaki ürünlerin tamamından numune almaya başladı. Bu da bizim için bir handikap. Bunların bir an önce düzeltilmesi lazım.” dedi.
“700 BİN FİRMAYI, 7 BİN 245 TEKNİK ELEMAN DENETLİYOR”
Ürünlerin gümrüklerden dönmemesi için üreticinin bilinçli olması gerektiğini vurgulayan Demirtaş, tarımsal eğitimin önemini vurguladı. İç pazardaki tehlike!
Tarım ve Orman Bakanlığına denetim mekanizmalarının iyileştirilmesi çağrısında bulunan Hüseyin Demirtaş, bunun da tek başına yeterli olmadığını, gıda kontrollerinin de periyodik yapılmasının önem taşıdığını vurguladı.
Türkiye’de 700 bin civarında gıda üretim firması bulunduğunu aktaran Demirtaş, ancak bu kadar firmanın kontrolünü kimya, gıda ve ziraat mühendislerinin yanı sıra teknik eleman ve teknikerlerin de dahil olduğu toplam 7 bin 245 kişinin yaptığına işaret etti. “Yani gıda üretim firmalarına periyodik olarak gitsen bile yılda iki kere gidemiyorsun.” diyen Demirtaş, halk sağlığı açısından bu alanda çalışanların sayısının artırılması gerektiğini, yoksa sorunların devam edeceğini vurguladı.
RASFF (The Rapid Alert System for Food and Feed) Gıda ve Yem için Hızlı Alarm Sistemi’dir.
Gıda ve Yem için Hızlı Alarm Sistemi (RASFF): Avrupa Komisyonu tarafından geliştirilmiş, Avrupa Birliği (AB) üye ülkeleri için gıda güvenliği ile ilgili bilgileri toplamak amacıyla merkezi bir veri tabanı olarak hizmet veren izleme ve bildirim aracıdır. (Çiftçi, N., Karadeniz, Ş., Deniz Şirinyıldız, D., Yorulmaz, A. (2022).
Oluşturulmuş bu bilgi ağı içerisinde AB’nin 28 üye ülkesi, Avrupa Ekonomik Alanı (AEA)’nın üç ülkesi Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn, ek olarak İsviçre, Avrupa Komisyonu-Sağlık ve Gıda Güvenliği Genel Müdürlüğü ve Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) tarafından temsil edilen Avrupa Komisyonu (EC), Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) Gözetim Kurumu (ESA) yer almaktadır (Caldeira ve ark., 2021).
RASFF Sisteminde Hangi Tür Bildirimler Yer Alır?
Sistemde yer alan bildirimler; alarm, bilgi, sınır iadesi ve haber bildirimleri olarak dört grup altında incelenmektedir. Alarm bildirimleri, ciddi sağlık riski taşıyan bir gıda veya yem ürünü piyasaya sunulduğunda, hızlı önlem alınması gerektiği durumlarda gerçekleştirilir. Bilgi bildirimleri, piyasaya sürülen ürünler ile ilgili bir risk tespit edildiğinde ancak, henüz ürünün pazarlarına ulaşmadığı ya da artık pazarlarında bulunmayan ülkelerde, hızlı önlem gerektirmeyen durumlarda oluşturulur. Sınır iadesi, sağlık riski tespit edildiğinde AB’nin dış sınırlarından reddedilen ürünler için gerçekleştirilirken, haber bildirimleri ise hakkında alarm, bilgi ve sınır iadesi bildirimleri oluşturulmamış ürünler ile ilgili yetkililerin dikkatini çeken bir durum ortaya çıktığı takdirde üyeleri bilgilendirmek amacıyla oluşturulmaktadır (RASFF, 2021).
RASFF Tüketici Portalı ise 2014 yılında faaliyete geçmiş ve bildirimlerin izlenebilmesine olanak sağlamıştır.
