ANKARA-BHA
2024 yılı, dünya genelinde orman kayıplarının rekor düzeye ulaştığı bir yıl oldu. ABD’deki Maryland Üniversitesi tarafından yürütülen ve Global Forest Watch tarafından yayımlanan analizlere göre, geçen yıl dünya çapında İtalya büyüklüğünde bir ormanlık alan yok oldu.
Brezilya Amazonu’ndan Sibirya taygalarına kadar birçok bölge, yangınların yanı sıra tarım, kaçak ağaç kesimi ve madencilik faaliyetlerinden olumsuz etkilendi. Maryland Üniversitesi Orman İzleme Laboratuvarı Eş Direktörü Prof. Matt Hansen, elde edilen verileri “korkutucu” olarak değerlendirirken, Global Forest Watch Eş Direktörü Elizabeth Goldman, “Son 20 yılda böylesine bir tabloyla karşılaşmadık,” ifadelerini kullandı.
Tropik ormanlar alarm veriyor
En fazla biyoçeşitliliğe ve karbon yoğunluğuna sahip tropikal bölgelerde yangınlar, ilk kez orman kayıplarının başlıca nedeni haline geldi. Uzmanlara göre bu ekosistemler doğal olarak yangınlara uygun değil. Kanada ve Sibirya’daki boreal ormanlarda ise yangınlar hız kesmeden devam ediyor.
Brezilya, geçen yıl tropikal bölgelerde yaşanan toplam orman kaybının %42’sinden sorumlu tutuldu. Ülkede 25 bin kilometrekareden fazla yağmur ormanı yok olurken, bu miktar önceki yılların dahi üzerine çıktı. Bu durum, Amazon’daki tarihî kuraklık ve yaygın yangınlarla doğrudan ilişkilendiriliyor.
Bolivya, tropikal orman kaybında ikinci sıraya yükseldi. Soya, şeker kamışı ve büyükbaş hayvancılığa dayalı tarımsal genişleme politikaları nedeniyle orman kaybı 2020 yılına göre yaklaşık beş kat arttı. Ülkede 14 bin kilometrekareye yakın orman alanı yok oldu.
Afrika’da ise Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Kongo Cumhuriyeti’nde bulunan Congo Havzası Yağmur Ormanları, tarihindeki en yüksek kayıp seviyesine ulaştı.
Hedefler geride kalıyor, tehlike büyüyor
2021 yılında İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen COP26 İklim Zirvesi’nde 140’tan fazla ülke, 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurma sözü vermişti. Ancak mevcut verilere göre, bu hedefe ulaşmak için 2024’ten itibaren her yıl %20 oranında kaybın azaltılması gerekiyor.
Prof. Hansen, “Küresel sıcaklık artışı ormanları daha sıcak ve kuru hale getiriyor. Bu da onları yangınlara karşı daha savunmasız yapıyor. İnsan kaynaklı kıvılcımla, artık en uzak yağmur ormanları bile kontrolden çıkabilir,” uyarısında bulundu. Elizabeth Goldman ise yaşananları “küresel kırmızı alarm” olarak tanımlayarak tüm ülkelere, şirketlere ve bireylere acil harekete geçme çağrısı yaptı.
Raporda, bazı umut verici gelişmelere de yer verildi. Endonezya ve Malezya’da birincil orman kaybının düşük seviyede kaldığı, Malezya’nın ilk kez en fazla orman kaybı yaşayan ilk 10 ülke arasından çıktığı belirtildi.
Maryland Üniversitesi’nden Prof. Peter Potapov, “2024, yangın kaynaklı orman kayıplarında en kötü yıl oldu. Bu eğilim sürerse, doğal alanlar kalıcı olarak dönüşebilir, büyük miktarda karbon salımı iklim krizini daha da derinleştirebilir,” diyerek ciddi uyarılarda bulundu.
